1.) Makaayo o Makadaot ba sa nasud ang pagpamugos sa pipila ka Sugbuanon pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan?

Para nako, makadaot sa nasud ang pagpamugos sa uban nga awiton ang Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan. Usa gud ta ka nasud, nganung mag-iyahay man jud? Nganung ipugos pa man—dili pa jud diay sila kuntento nga lahi-lahi na gani tag sinulti-an sa atong tagsa-tagsa ka lugar, lahi-lahion pajud ang kanta sa nasud. Wala koy nakita nga kaayuhan ani kay kung kini mahitabo, mura tag tagsa-tagsa ka nasud sa usa ka nasud. Mao nalang man gud ang nag connect natong tanan, usbon pajud. May nalang gani nga ang national anthem nato naa sa pinulongang Filipino aron kita gyud tanan bisag asa man mapadpad sa kalibutan, kamao mukanta niini. Unsaon nalang kung mag iyahay tag kanta sa national anthem nga di man makamao musulti ug Bisaya ang mga Tagalog kung muanhi ngari? Dili nalang sila mamarog ug mu-apil ug hatag ug respeto sa anthem kay di man pud sila kasabot? Selfish man gud huna-hunaon nga atong pulong atong gamiton para niini nga kung tan-awn, kahibaw gud ta mag Filipino pero ang mga naa sa Tagalog nga regions, dili kahibaw ug Bisaya. Bisan pa ug ato ning lugar, kinahanglan gihapon nga mag adjust ta kay kita man ang makamao musulti sa pulong kaysa nila. Mu consider pud ta nga daghan ang tig ari-an sa Cebu ilabi na mahitungod sa politica so dapat mag huna-huna pud ta nga masabtan sa tanan ang national anthem kung ipatukar ni. Kung ipugos jud nga Subuanon ang pag-awit niini, murag dayuhan ang atong mga igsuon nga dili taga Cebuano regions sa atong kaugalingong nasud kung manganhi sila kay di man sila makakanta sa national anthem kung lain nga dialekto ang gamiton. Para nako, mao man gud ni ang unifying thread natong mga Pilipino. Mao kini ang nagsimbolo nga usa ta kapamilya. Kung lahi-lahion pajud ang pagkanta niini, mura rapud natog giputol ang higot nga nag gapos natong tanan.


2.) Unsay imong tan-aw sa lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanon nga iyang nadunggan niadtong 1521?
Makaayo o Makadaot ba sa nasud ang pagpamugos sa pipila ka Sugbuanon pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan?

Para nako, makadaot sa nasud ang pagpamugos sa uban nga awiton ang Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan. Usa gud ta ka nasud, nganung mag-iyahay man jud? Nganung ipugos pa man—dili pa jud diay sila kuntento nga lahi-lahi na gani tag sinulti-an sa atong tagsa-tagsa ka lugar, lahi-lahion pajud ang kanta sa nasud. Wala koy nakita nga kaayuhan ani kay kung kini mahitabo, mura tag tagsa-tagsa ka nasud sa usa ka nasud. Mao nalang man gud ang nag connect natong tanan, usbon pajud. May nalang gani nga ang national anthem nato naa sa pinulongang Filipino aron kita gyud tanan bisag asa man mapadpad sa kalibutan, kamao mukanta niini. Unsaon nalang kung mag iyahay tag kanta sa national anthem nga di man makamao musulti ug Bisaya ang mga Tagalog kung muanhi ngari? Dili nalang sila mamarog ug mu-apil ug hatag ug respeto sa anthem kay di man pud sila kasabot? Selfish man gud huna-hunaon nga atong pulong atong gamiton para niini nga kung tan-awn, kahibaw gud ta mag Filipino pero ang mga naa sa Tagalog nga regions, dili kahibaw ug Bisaya. Bisan pa ug ato ning lugar, kinahanglan gihapon nga mag adjust ta kay kita man ang makamao musulti sa pulong kaysa nila. Mu consider pud ta nga daghan ang tig ari-an sa Cebu ilabi na mahitungod sa politica so dapat mag huna-huna pud ta nga masabtan sa tanan ang national anthem kung ipatukar ni. Kung ipugos jud nga Subuanon ang pag-awit niini, murag dayuhan ang atong mga igsuon nga dili taga Cebuano regions sa atong kaugalingong nasud kung manganhi sila kay di man sila makakanta sa national anthem kung lain nga dialekto ang gamiton. Para nako, mao man gud ni ang unifying thread natong mga Pilipino. Mao kini ang nagsimbolo nga usa ta kapamilya. Kung lahi-lahion pajud ang pagkanta niini, mura rapud natog giputol ang higot nga nag gapos natong tanan.

Unsay imong tan-aw sa lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanon nga iyang nadunggan niadtong 1521?

Ang lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanon nga iyang nadunggan niadton 1521 kay makalingaw ug educational at the same time. Makalingaw kay makita nimu ang similarities ug makarealize ka nga ang sinultian sa Bisaya, nag evolve pud. Nakita nako nga ang spelling sa mga pung kay pang Kastila kaayo ilabi na sa iyang pag gamit sa letra nga "c" kaysa "k" nga mao jud ang pirmi nato gamiton. Ang lista niya kay duol rajud kaayo sa tinuod nga sinulti-an nato. Nay uban nga sayop tingali ang iyang pagdungog kay lahi ra kaayo pero once imu na ilitok, mao-mao pud ang sound.

Nakatabang ba ni nimo sa pagtugkad sa sinugdanan sa Cebuano Language?

Nakatabang jud kay diri nako nakita kung unsa ka rich ang kultura sa Cebuano Language. Kasagaran nako nga madunggan karong mga panahona kay modern Bisaya naman gud. Atleast karon, nahatagan kog background sa ginikanan sa atong sinultian.


4.) Angay pa bang ipadayon ang kampanya paghimo sa Cebuano nga national language? Ngano? O Nganong dili?

Dili na angay. Para nako, magdala lang jud tag gubot nga mas daghan man ug problema ang nasud kaysa aning isyuha. Kinsa may maka benefit niining kalihukan? Makahatag ba nig makaon sa mga gigutom, trabaho sa mga standby, ug kwarta sa mga pobre? Dili di ba? Mas daghan tang dapat atimanon kaysa sa sigeg pamugos sa atong gusto. Mas makaayo para natong tanan nga buhi-an nalang ang desire nga ma national language ang Bisaya kay tutal nahatagan man ug hustisya ang national na pung sa pamaagi nga pag mix sa lain-lain nga diyalekto aron mahimung usa— ang Pilipino. Pila na ka tuig nga gi tun-an ug maayo ang Pilipino aron tanang diyalekto maapil dinhi. Kaysa magsige tag pangampanya para himuong national language ang Bisaya, maayo pag mangampanya nalang ta sa turismo niini aron mas mulambo ang siyudad. Di na kinahanglan pang kawton ang gilubong na. Mas maayo pang mag concentrate nalang ta sa pagpalambo sa atong siyudad ug nasud para sa kaayuhan sa tanan.


5.) Unsay imong tan-aw, nganong kasabot ug kamaong mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gawas sa Sugbo?
Tingali saunang panahon katong tanang yuta konektado pa, nagpuyo sa usa ka lugar ang mga Bisaya. Mao kini ang rason nganung pareho sila ug pulong. Paglabay sa pila ka dekada, scientifically, nabuak ang mga yuta ug nagka-anam ug palayo sa usa't usa. Tungod kay Bisaya naman ang sinultihan, mao gihapon ang gigamit sa ubang taw nga na separate sa orihinal nga grupo.

Pwede pud nga saunang panahon, usa rajud ta ka lugar tanan. Tungod kay mga nomads man ang atong ginikanan, naabot sila bisag asa nga gamit gihapon ang pinulungang Bisaya. Pag abot nila sa lain-laing lugar, mao gihapon ang pulong nga ilang gitudlo sa uban. Nag evolve ni sama sa pag evolve sa Bisaya mao ni nga bisag Cebuano pa ang gamit sa uban, naa jud kalahi-an kay naa man pud kausaban nga nahitabo sa ilang pulong.

Palihug hatagi ko sa Iningles sa mosunod nga mga pung nga Cebuano:
Buhilaman - civilization
Nataran – backyard, courtyard, yard
Lapalapa - sole
Tangkugo – cervix, nape, neck
Kalalim - abyss
Kasilinganan – neighborhood, vicinity
Balangay - village
Pakigbisog - struggle
Paningkamot - try
Tingusbawan – ambition, endeavour

UGMA SA CEBUANO

Ang Bisaya nga pulong magpabilin nga kusgan ug saba dili lang mahitungod kay pirmi ni gamiton sa matag adlaw apan tungod pud kay palambuon kini una sa tanan sa mga kabatan-onan...

Para nako, ang kaugmaon sa Cebuano kay hayag ug tin-aw. Dako akong pagsalig nga mas mulambo kini kay daghan man ang interesado ug pursigido nga mubuhat ani nga kalihukan. Naay usa ka organisasyon diri sa Sugbo nga nagbuhat na ug mga lakang aron mas munindot pa ang kaugmaon sa atong diyalekto. Nagmugna na sila ug mga kalihukan sama sa seminars mahitungod sa kaanindut sa Cebuano aron mapukaw ang gusto sa mga Bisdak para niini, balak reading, ug mga workshops. Nindut kaayo ang ilang namugna para ato nga Sabadoha atong semanaha nga nabasa to nako nga mantalan kay para kini sa pagbasa sa balak sa usa ka restawran. Sa walay swerte, nakalimot ko sa pangan aning grupuha nga maka alagad jud sa pagpanindut sa Bisaya nga pulong. Ang ako lang jud na timan-an kay taga University of San Carlos ang gapasi-ugda niini. Dili lang sila nga grupo ang pursigido ani nga kalihukan. Bisag ang mga tigsuwat, awtor, ug mga editor sa nagka lain-laing diyaryo, nag promote pud sa atong diyalekto pinaagi sa ilang mga komposisyon. Dili lang pud ang mga edad-edaran ang interesado sa pagpalambo sa atong pulong. Mapasigarbuhon kong makasulti nga ang paglaum sa atong nasod--- ang mga kabatan-onan ilabi na ang mga MasCom nga mga estudyante sa nagkalain-laing unibersidad sa Sugbo, naa puy gibuhat. Gisupurtahan jud namu ang pagpalambo sa Bisaya nga pulong pinaagi sa mga activities na amung gi-mugna sa eskwelahan sama sa Balak Writing Contest, Newscasting gamit ang pulong, og pag celebrate sa Pistang Bisdak matag tuig. Tinuod jud nga tin-aw ug hayag ang kaugmaon sa atong pulong kay kami mismong mga batan-on galihuk para niini ug labaw sa tanan tungod pud ni kay naa ang mga maguwang namu aron mugiya kanamo sa pagpalambo niini.